Przeczytaj uważnie teksty, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nimi. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstów i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile Cię poproszono.
Tekst do zadań 1.–6.
Halina i Tadeusz Zgółkowie
Językowy savoir-vivre
Dyskusja to pozornie także rozmowa, dialog, ale przecież wyraźnie inny niż konwersacja. Inna sprawa, że niewinna konwersacja prowadzona przy stole może się przeistoczyć w dyskusję , spór, a nawet – nie daj Boże – w kłótnię. Owo przeistaczanie się jest znamienne. Rozmowa, czyli konwersacja, może być gładka, pozbawiona kontrowersji, prowadzona z galanterią1 uprzejmie, grzecznie, elegancko, w duchu: „Tak, tak, Gerwazeńku. Tak, tak, Protazeńku”; istotą zaś dyskusji jest spór, różnica zdań, wymiana racji i argumentów. Bez tego dyskusja zmienia się w rozmowę beznamiętną, gładką.
Zwróćmy więc uwagę na to, że słowa „dyskusja” używamy na co dzień w różnych znaczeniach. Zdarzają się wśród nich także pewne nadużycia. Jest takim nadużyciem stosowanie tego słowa na określenie wymiany zdań, której jedynym celem jest przedstawienie pewnej porcji wiedzy rozpisanej na głosy. Uczestnicy takiej pseudodyskusji dopowiadają, uzupełniają, dostarczają nowych argumentów, wszystko zaś krąży wokół poglądów wspólnych, zgody powszechnej rozmawiających o czymś, o czym wzajemnie się przekonują, będąc już zresztą przekonanymi.
Dyskusja autentyczna to spór (choć niekoniecznie zaraz kłótnia). Spór zaś to rodzaj walki, tyle że toczonej na słowa, a nie „na kopie albo topory”. Walka wymaga obecności przeciwników, choć by tylko aktorsko przywdziewających kostiumy. Może to być wojna albo rycerski turniej czy manewry, w których celem jest ćwiczenie fechtunku i pozostałych form wojennego rzemiosła. Podobnie i dyskusja może mieć podłoże w postaci istotnie różnych poglądów, gustów, stanowisk. I może być ćwiczebna, czyli prowadzona po to, aby ćwiczyć słowny fechtunek.
Jeśli wszakże dyskusja jest autentyczna, co znaczy, że jej uczestnicy istotnie głoszą różne poglądy (choćby umownie podzielone przed jej rozpoczęciem), konieczne jest posługiwanie się „narzędziami”. Na to właśnie chcielibyśmy zwrócić uwagę Czytelnika: jakim orężem można się posługiwać w s łownej walce, zwanej dyskusją. Są wśród tych narzędzi lepsze i gorsze. Oceniać je można jednak z różnych punktów widzenia. Te perspektywy oceniania są przynajmniej dwie: skuteczność i uczciwość. Zdarza się bowiem, że w dyskusji pojawi się chwyt sprytny, obezwładniający przeciwnika absolutnie skutecznie, tyle że nieuczciwie. I mogą być argumenty uczciwe, eleganckie, szanujące przeciwnika, ale nieskuteczne.
Dlatego czasem konieczne jest nie tylko ustalenie zasad dyskusji przewidujących, co wolno, a czego nie, ale także powołanie arbitra, który miałby prawo rozsądzać o każdym kolejnym głosie dyskutanta, czy mieści się on w konwencji, czyli czy został wypowiedziany z respektowaniem ustalonych zasad. Można wszakże przyjąć również znaną zasadę przypisywaną Niccolo Machiavellemu2 i głoszącą: „cel uświęca środki”. Innymi słowy: wszystkie chwyty dozwolone, bylebyś odniósł zwycięstwo. Czasem decyzja należy do dyskutujących, czasem zaś zasady są narzucane jakimiś względami dodatkowymi. Bywa zresztą także i tak, że meritum dyskusji wyznacza jej zasady: inaczej toczy się autentyczna dyskusja polityczna, a inaczej – naukowa dysputa, w której chodzi o wykazanie, że jedna z teorii jest lepsza, trafniejsza, płodniejsza poznawczo itp. od innej.
Na podstawie: Halina i Tadeusz Zgółkowie, Językowy savoir-vivre, Warszawa 2001.
Objaśnienia
- Z galanterią – tu: uprzejmie, grzecznie, elegancko.
- Niccolo Machiavelli (1469–1527) – prawnik, filozof, pisarz.
Zadanie 1. (0–1) Oceń prawdziwość stwierdzeń odnoszących się do tekstu Językowy savoir-vivre. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1 | W tekście autorzy przedstawili związek między dyskusją a sporem. | P | F |
2 | Autorzy w tekście poddają analizie rodzaje sporów. | P | F |
3 | Autorzy tekstu twierdzą, że uczciwość i skuteczność dyskusji wzajemnie się wykluczają. | P | F |
A. PPP B. PFF C. PPF D. FPP
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]Qi A=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 2. (0–1) Na podstawie tekstu „Językowy savoir-vivre” określ trzy warunki, jakie muszą być spełnione, żeby dyskusję uznać za autentyczną.
A. W rozmowie musi uczestniczyć kilka osób. / Tematem nie może być polityka. / Nie można rozmawiać na odległość.
B. Ustalenie kryteriów oceniania dyskusji./ Ścieranie się kilku postaw./ Przestrzeganie zasad poprawności językowej.
C. Spór powinien dotyczyć rzeczy powszechnie znanych i rozpoznawalnych./ Prowadzący spór powinni ujawniać swoje emocje./ Zakaz cenzurowania wypowiedzi.
D. Ustalenie zasad dyskusji przed jej rozpoczęciem./ Nieodzowna różnica zdań./ Muszą być przeciwnicy.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]QiA=[c]QyA=[c]RDwvaDY+ CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 3. (0–1) Z akapitu pierwszego wypisz dwa różne sformułowania świadczące o emocjonalnym stosunku autorów do problematyki podjętej w tekście „Językowy savoir-vivre” i uzasadnij celowość użycia tych sformułowań.
A. Sformułowania: inna sprawa; nie daj Boże. Uzasadnienie: Nadają tekstowi subiektywny charakter.
B. Sformułowania: istotą zaś; zwróćmy więc. Uzasadnienie: Porządkują dyskusję.
C. Sformułowania: znamienne; ale przecież. Uzasadnienie: Wprowadzają kolejne argumenty.
D. Sformułowania: galanteria; zdarza się bowiem. Uzasadnienie: Próba uogólnienia zjawiska.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QS A=[c]QiA=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 4. (0–1) Czy kontrowersje będące podstawą dyskusji wykluczają galanterię jej prowadzenia? Na podstawie tekstu „Językowy savoir-vivre” uzasadnij swoją odpowiedź.
A. Tak, kontrowersje wykluczają galanterię. Z zasady są niekulturalne.
B. Tak, kontrowersje są podstawową wartością podejmowania dyskusji.
C. Nie, kontrowersje można przedstawiać w sposób cywilizowany i z galanterią.
D. Nie, galanteria gwarantuje swoistą uprzejmość obu stron a to dzisiaj rzadkość.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]QiA=[c]Qy A=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 5. (0–1) Na podstawie tekstu „Językowy savoir-vivre” wyjaśnij, czym jest „pseudodyskusja”.
A. Gdy przekonuję kogoś do swoich racji a sam w nie nie wierzę.
B. Jestem przekonany, ale udaję, że nie jestem.
C. Ktoś próbuje narzucić mi swój światopogląd a ja udaję, że dam się przekonać.
D. Nie wiem czy rozmówca mnie rozumie, nie obchodzi mnie to.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]Qi A=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 6. (0–2) Podanym wypowiedzeniom A–C przyporządkuj funkcję, jaką każde z nich pełni w tekście. Wpisz odpowiedni numer wybrany spośród 1–5 do kolumny w tabeli.
Wypowiedzenie | Funkcja w tekście |
A. Można wszakże przyjąć również znaną zasadę przypisywaną Niccolo Machiavellemu i głoszącą: „cel uświęca środki”. B. Dyskusja to pozornie także rozmowa, dialog, ale przecież wyraźnie inny niż konwersacja. C. Zwróćmy więc uwagę na to, że słowa „dyskusja” używamy na co dzień w różnych znaczeniach. |
1. Określenie problemu. 2. Odpowiedź na postawione pytanie. 3. Zasygnalizowanie rozwinięcia omawianego wątku. 4. Przywołanie autorytetu w celu uzasadnienia własnych poglądów. 5. Podsumowanie rozważań. |
A. A4/B1/C3 B. A4/B1/C3 C. A4/B1/C3 D. A4/B1/C3
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]