Tekst do zadań 6.–12.
Wojciech Bonowicz
Profesja stulecia
Od dawna chodzi mi po głowie pomysł, żeby za łożyć biuro tłumaczeń. Pełna nazwa brzmiałaby: Biuro Tłumaczeń w Języku Polskim. Nie „na język”, ale właśnie „w języku”. Ludzie przychodziliby do mnie z tekstami, które gdzieś przeczytali lub usłyszeli, a ja bym im tłumaczył, co autorzy mieli na myśli. Robota beznadziejna, ale społecznie pożyteczna. Stawki byłyby niewygórowane, bo jednak zależałoby mi, by klientów przychodziło jak najwięcej. Dla tych, którzy przynosiliby współczesne wiersze – rabat.
Tłumacz to zawód XXI wieku, mówił Ryszard Kapuściński, mając oczywiście na myśli przekłady z jednego języka na drugi. Świat by zamarł, gdyby nagle zabrakło tych wszystkich pracowitych, upartych, często źle opłacanych mediatorów. Ale sądzę, że dziś równie potrzebni są tłumacze wewnątrzjęzykowi. Może na uczelniach należałoby stworzyć odpowiednie kierunki – rodzaj połączenia językoznawstwa, filozofii i psychologii? Tłumacze, którzy zdecydowaliby się na takie studia, musieliby być biegli w różnych dziedzinach. […]
Bardzo potrzeba dziś mediatorów w wojnach wewnętrznych. Oczywiście mediacje tego rodzaju nie są możliwe przed kamerami czy na forach internetowych. Tylko w zaciszu gabinetu, twarzą w twarz, da się może jeszcze coś wytłumaczyć. „Posłuchajmy się!” – apeluje o. Wacław Hryniewicz w […] książce Wiara w oczekiwaniu. Słuchać się nawzajem jest jednak coraz trudniej. Gdyby rzecz całą wyłożył nam ktoś neutralny, z dyplomem uprawniającym do tego typu mediacji, może byśmy posłuchali.
No dobrze. A co z przypadkami, kiedy ktoś mówi, ale nie wie, o co mu chodzi? Wielu ludzi powtarza jak papugi. Więcej: łapią jakieś słowo czy sformułowanie, sklejają z innym przypadkowym słowem… Ich wypowiedzi często przypominają anonimy wyklejane na kartkach z fragmentów powycinanych z gazet. Czasem ich cel jest podobny jak owych anonimów: ośmieszyć, wystraszyć, zagrozić. Co w takich sytuacjach ma zrobić tłumacz?
Myślę, że nawet pokazanie samej techniki wiele wyjaśnia. Potem trzeba by wytłumaczyć, skąd się te „anonimy” biorą. Może jest w człowieku potrzeba takiego „klejenia”? Może coś w ten sposób chce ratować? Przed czymś się broni? Wyobraźmy sobie i taką sytuację: do mojego biura tłumaczeń przychodzi publicysta N.N.2, kładzie na biurku numer pisma, w którym publikuje, i prosi: „Tak mi się tu napisało. Może mi pan wytłumaczyć, o co mi właściwie szło?”.
Pewnie się zastanawiacie, dlaczego za tłumaczenie współczesnych wierszy miałby być rabat. Po pierwsze – żeby pobudzić zainteresowanie wierszami. Słówko „rabat” ciągle ma niezdrową siłę przyciągania. Po drugie – wiersze, choćby nie wiem jak wydawały się trudne, skomplikowane formalnie, gęste od nakładających się na siebie sensów, dużo łatwiej wytłumaczyć niż większość tego, co się dookoła mówi i wypisuje.
PS Tylko mi niczego jeszcze nie wysyłajcie. Na razie biuro nie jest otwarte.
Na podstawie: Wojciech Bonowicz, Profesja stulecia, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 42.
Zadanie 6. (0–1) Co jest głównym przedmiotem rozważań autora tekstu? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
A. Funkcje anonimów w debacie publicznej.
B. Rola tłumaczy w wielojęzycznym świecie.
C. Niemożność wzajemnego zrozumienia się i jej przyczyny.
D. Stosowanie manipulacji przez nadawców tekstów wobec odbiorców.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”]
[q multiple_choice=”true”] Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]IEHCoCDCoA==[c]IELCoCDCoA==[c]IEPC oCA=[c]IEQ8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x]
[restart]
[/qwiz]
Zadanie 7. (0–1) Wyjaśnij, na czym – zdaniem autora – polegałaby rola „tłumaczy w języku polskim”.
A. Na tłumaczeniu meandrów językowych używanych w przez różne grupy ludzi.
B. Na objaśnianiu tekstu, tłumaczeniu, jakie były intencje autora.
C. Na próbie łagodzenia konfliktów wynikłych z błędów i przyzwyczajeń językowych.
D. Na ustalaniu nowych zasad językowych i aktualizacji słownictwa.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]Qi A=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 8. (0–1) Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Wojciecha Bonowicza. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1 | Współczesna poezja posługuje się prostszym językiem niż publicystyka |
P | F |
| 2 | Tylko dyskusja publiczna umożliwia dogłębne wyjaśnienie P F skrajnie różnych stanowisk. |
P | F |
| 3 | Pomysł stworzenia Biura Tłumaczeń w Języku Polskim jest P F ironicznym komentarzem do aktualnych problemów w komunikowaniu się. |
P | F |
A. PPF B. PFP C. FPP D. PPP
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QS A=[c]QiA=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 9. (0–2)
a) Wyjaśnij sens tytułu „Profesja stulecia” w kontekście całego tekstu.
A. Zawód polegający na tłumaczeniu „z polskiego na nasze”, czyli niedorzeczności.
B. Można zarabiać na łamaniu kodów językowych pochodzących z naleciałości.
C. Sygnał do prób reformowania języka, w przeciwnym razie nikt go nie zrozumie.
D. To ironia pokazująca, że nie rozumiemy, co mówimy i co inni do nas mówią
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]QiA=[c]QyA=[c]RDwvaDY+ CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
b) Wyjaśnij znaczenie wyrazu mediatorów użytego w poniższym zdaniu.
„Bardzo potrzeba dziś mediatorów w wojnach wewnętrznych.”
A. Mediator ma likwidować spory językowe.
B. Ludzie wykorzystują język do hejtowania i krzywdzenia.
C. Wojny wewnętrzne podgrzewają spory polityczne.
D. Wojny niszczą, więc chodzi o powagę językową i szacunek.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]Qi A=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 10. (0–1) Na podstawie tekstu podaj przykład nieetycznego posługiwania się językiem.
A. Próby wywołania odpowiedniego zachowania słuchaczy.
B. koncentrowanie się na gestach zamiast treści
C. wykazywanie różnic klasowych
D. ośmieszanie i straszenie ludzi
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]QiA=[c]QyA=[c]RDwvaDY+ CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 11. (0–2) Przeczytaj zdania.
„Wielu ludzi powtarza jak papugi. Więcej: łapią jakieś słowo czy sformułowanie, sklejają z innym przypadkowym słowem…”
a) Wyjaśnij, czemu służy zastosowanie sformułowań potocznych w powyższych zdaniach.
A. To polemika z ludźmi otwartymi na nowoczesność.
B. To krytyka bezmyślności w posługiwaniu się językiem.
C. To krytyka makaronizmów i zapożyczeń językowych.
D. To pochwała wszechstronnego rozwoju cywilizacji łącznie z językiem.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]Qi A=[c]QyA=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
b) Przekształć powyższe zdania tak, aby uniknąć użycia sformułowań potocznych.
A. Ludzie nie wiedzą, co mówią i nie myślą. Czas to zmienić, wprowadzając do obiegu mądre wyrazy.
B. Wielu ludzi powtarza bezkrytycznie głupoty, bo nie zastanawiają się nas sensem słów.
C. Wielu ludzi bezmyślnie powtarza. Więcej: napotykają jakieś słowo czy sformułowanie, łączą z innym przypadkowym słowem.
D. Wielu ludzi bezmyślnie powtarza. Więcej głupoty rodzą się później w masowym obiegu i stają się normą językową.
[qwiz style=” width: 300px !important; min-height: 100px !important; border-width: 1px !important; border-color: #00cc00 !important;” align=”center” hide_forward_back=”true” hide_progress=”true”] [q multiple_choice=”true”]
Wskaż poprawną odpowiedź:
[c]QSA=[c]QiA=[c]Qy A=[c]RDwvaDY+CjxoNj4=[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8aDY+[f]IFRhayE8L2g2Pgo8aDY+[f]IE5pZS48L2g2Pgo8cD4=[x] [restart] [/qwiz]
Zadanie 12. (0–3) Napisz streszczenie tekstu liczące 40–60 słów.
Wielu maturzystów uważa, że „z marszu” napisze streszczenie i nie trzeba tego ćwiczyć. A jednak z 3. punktów możliwych do zdobycia gros zdających dostaje zaledwie 1. pkt. Tak, jesteś przyzwyczajona(ny) do pisania streszczenia z lektury, ale… podany fragment tekstu na maturze to nie beletrystyka a raczej fragmenty artykułów, esejów, felietonów itp. Należy się skupić na celu ich powstania, czyli o czym, po co zostały napisane i czy autorzy udowodnili swoją rację? Właśnie, więc nie będziesz tu streszczać losów bohaterów, a to zmienia postać rzeczy. Dlatego warto zadać sobie troszkę trudu, aby „wziąć ze stołu” całe 3 pkt.
Zobacz, czego będzie szukał w Twoim streszczeniu egzaminator i spróbuj samodzielnie teraz napisać dosłownie 3-4 zdania, skupiając się na tekście. Następnie oceń go samodzielnie i dopiero wtedy kliknij kartkę z przykładem podaną na dole.
Schemat punktowania: wymagania egzaminacyjne dla streszczenia
- 3 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście; adekwatny poziom uogólnienia, streszczenie logicznie spójne, właściwa liczba słów. (5 ważnych elementów dotyczących treści i jakości pisania, włącznie z liczbą słów)
- 2 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście ALE zaburzenia dotyczące sposobu uogólnienia LUB logicznej spójności streszczenia. (2 elementy dotyczące rozumienia treści, reszta to błędy wypowiedzi przy założeniu spełnienia warunku liczby słów)
- 1 p. – Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście; ALE zaburzenia dotyczące poziomu uogólnienia ORAZ logicznej spójności streszczenia. (2 elementy dotyczące rozumienia treści, reszta to błędy wypowiedzi przy założeniu spełnienia warunku liczby słów)
- 0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.
Wniosek
Musisz po pierwsze określić/nazwać temat/cel powstania tekstu i jak został on rozwinięty – zrealizowany. Inaczej, napisz: jaka teza została postawiona, jak ją realizowano i jakie wysnuto wnioski? Po drugie: zachowaj poprawność stylistyczną, aby być dobrze zrozumianym. Po trzecie pamiętaj, że masz się zmieścić w 40-60 wyrazach, czyli 3-5 zdaniach.
[qdeck random=”false” card_back=”none” align=”center” style=”border-color: #a6a6a6 !important; border-style: dashed !important; ” scroll=”true” hide_progress=”true” hide_forward_back=”true” hide_flip=”false” hide_gotit=”true” hide_shuffle=”true” flip_direction=”up_down”]
[h] Streszczenie tekstu (klikaj w kartę i next card)
[q] Przykład 1 CKE
[a] Coraz trudniej nam się porozumieć, chociaż mówimy tym samym językiem. Autor zauważa ten problem i w żartach chce powołać biuro tłumaczeń wewnątrzjęzykowych. Skoro często nie rozumiemy się nawzajem, potrzebujemy także mediatorów, żeby rozstrzygnęli spory mające podłoże językowe. Bezrefleksyjnie wykorzystujemy schematy w wypowiedziach. Przez to obecnie nawet poezję łatwiej zrozumieć niż publicystykę. Taki tłumacz to faktycznie zawód z przyszłością.
[q] Przykład 2 CKE
[a]
Bonowicz w swoim tekście porusza problem komunikacji między ludźmi mówiącymi tym samym językiem. Ironicznie proponuje rozwiązanie: utworzenie zawodu tłumacza „z polskiego na nasze”. Taki mediator wyjaśniałby nieporozumienia wynikające z braku umiejętności wzajemnego słuchania. Ponadto autor przywołuje sytuacje, w których mówiący sami nie wiedzą, o czym mówią, lub używają języka w sposób nieetyczny.
[x] [/qdeck]