UWAGA! Testy dostosowano do pracy online: ABCD. Podczas egzaminu zwykle tylko jedno pytanie ma formę wyboru ABCD.

Zadanie 2.

TEKST 1.

Pisany język mówiony

Esemesy i mejle coraz mniej mają wspólnego z językiem pisanym – alarmują obrońcy czystości językowej. Martwią się niepotrzebnie.

Językoznawcy, nauczyciele, pisarze zwykli najgłośniej krytykować poziom językowy wirtualnego dyskursu: od mejli, czatów i forów dyskusyjnych aż po blogi oraz serwisy społecznościowe. Bo internauci nie tylko lekceważą zasadę domykania zdań odpowiednim znakiem interpunkcyjnym, ignorują także nakaz ich należytego rozpoczynania. Wielkie litery nieczęsto towarzyszą nawet nazwom własnym, a podobną rzadkością są prawidłowo uformowane akapity, nie wspominając o poprawnej gramatyce czy stylu. Obrońców polszczyzny drażni przeładowanie gwary sieciowej wulgaryzmami, a jeszcze bardziej – skrótowcami, szczególnie zagranicznymi. Wyrażenia w rodzaju: „OMG LOL” (O Boże! Kupa śmiechu), a częściej: „omg lol”, są bowiem stałym zjawiskiem na Facebooku czy Twitterze. Aż samo ciśnie się na klawiaturę: s&g. Sodoma i Gomora.

Tymczasem amerykański lingwista John McWhorter przekonuje: Karkołomną składnię esemesów czy mejli zwykło się uznawać za zapowiedź rychłej śmierci formalnego języka pisanego. W rzeczywistości swoboda oraz kreatywność, z jakimi podchodzimy do nowych sposobów porozumiewania się, są tylko świadectwem naszego wyrafinowania w tej dziedzinie. Aby to zrozumieć, wystarczy sobie uświadomić jedną prostą prawdę. Otóż mejlowanie czy esemesowanie pisaniem jako takim bynajmniej nie są. Zwięzły, improwizowany charakter komunikacji wirtualnej oraz jej bezprecedensowe tempo pokrywają się z kluczowymi atrybutami naszej mowy. W ten sposób doszliśmy do nieznanej nam wcześniej formy porozumiewania się: piśmiennej konwersacji.

Porzucenie epistolograficznych1 skojarzeń wydaje się kluczem do zrozumienia obojętności, z jaką wielu internautów podchodzi do wymogów stawianych językowi pisanemu. Wszak w rozmowach nie zawracamy sobie głowy „wyglądem” wypowiedzi. Nie da się wymówić wielkiej litery albo myślnika. Stąd też podczas sieciowych dyskusji – no właśnie: dyskusji – liczy się zasadniczo przekaz, a nie jego forma. Jeśli zaakceptujemy mejle czy esemesy jako nową formę mówienia, wówczas beztroska ich autorów, chociażby w kwestii interpunkcji, będzie zrozumiała. Tak jak potrafimy posługiwać się wieloma językami, tak też poradzimy sobie z kilkoma rodzajami tego samego języka. W końcu ekspansja fast foodów nie przeszkadza rozkwitowi sztuki kulinarnej. 😉

Na podstawie: Mariusz Herma, Pisany język mówiony, „Niezbędnik Inteligenta” 2012, nr 11.

TEKST 2.

Język w internecie – nowa forma oralności (język zapisany)

W internecie zawieszeniu ulega tradycyjny podział na język mówiony i pisany. Internetowe gatunki mowy mają ze względu na właściwości języka charakter hybrydalny – łączą w sobie właściwości zarówno mówionej, jak pisanej formy mowy. Wielu badaczy języka internetu zauważa to zjawisko i przyjmuje, że komunikacja za pośrednictwem komputera rodzi nową formę oralności (przekazu ustnego) – język zapisany, w wielu miejscach zbieżny w swych cechach właśnie z językiem mówionym. Zwłaszcza w formach interaktywnych charakterystyczna jest skrótowość i kondensacja przekazu, manifestująca się obecnością ucięć (np. cze, pzdr) czy akronimów (utworzonych od pierwszych liter wyrazów tworzących zdanie lub wyrażenie).

Specyficzne cechy języka zapisanego widać w interpunkcji i ortografii. Do najbardziej typowych zjawisk w tym zakresie należą: zwielokrotnianie znaków interpunkcyjnych, niestosowanie wielkich liter, niestandardowe spacje, pomijanie znaków diakrytycznych (jak np. kropka nad z w literze ż).

Na podstawie: Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Zadanie 2.1. (0–2) Na podstawie tekstu 1. wyjaśnij, na czym polega nieprzestrzeganie norm dotyczących poprawności zapisu oraz poprawności stylu przez ludzi posługujących się „pisanym językiem mówionym”.

1. Nieprzestrzeganie poprawności zapisu

A. Nieszczerość    B. Bezosobowość    C. Równoważniki zdań    D. Brak interpunkcji

2. Nieprzestrzeganie poprawności stylu

A. Zdawkowość    B. Wulgaryzmy   C. Anonimowość    D. Brak emocji

Zadanie 2.2. (0–2) Do jakiego związku frazeologicznego autor tekstu 1. nawiązał we fragmencie: „Aż samo ciśnie się na klawiaturę” […]. Wyraz „klawiatura” zastąpił inny wyraz, jaki? Jakie jest znaczenie oraz funkcja wskazanej wyżej innowacji językowej.

1. „Klawiatura” zastąpiła:

A. Koniec języka     B. Usta    C. Oczy     D. Myśl

2. Znaczenie słownikowe tego związku frazeologicznego:

A. Pilna potrzeba     B. Zakłopotanie    C. Radość     D. Zaduma

3. Funkcja innowacji:

A. Skrót     B. Ironia    C. Stylizacja     D. Zaskoczenie

Zadanie 2.3. (0–2) W którym tekście – 1. czy 2. – zauważyć można osobisty stosunek autora lub autorki do opisywanego zjawiska językowego? Uzasadnij odpowiedź, podając dwie cechy wybranego tekstu.

A. Tekst 1. Mariusz Herma nie przejmuje się „wyglądem” wypowiedzi.
B. Tekst 1. Mariusz Herma wyraża opinię i buduje relację z odbiorcą.
C. Tekst 2. Dorota Zdunkiewicz-Jedynak stara się być obiektywna.
D. Tekst 2. Dorota Zdunkiewicz-Jedynak posługuje się stylem rozprawy naukowej.

Zadanie 2.4 (0–1) W tekście 1. pojawia się stwierdzenie, że obrońcy języka martwią się niepotrzebnie. Na podstawie tekstu podaj argument, który potwierdza tę opinię.

A. Społeczność dopiero uczy się etyki internetu.
B. Każda moda przemija a język sam się obroni.
C. Treść komunikatu jest ważniejsza niż forma językowa.
D. Komunikacja ma być autentyczna.

Zadanie 2.5. (0–1)  Sformułuj tezę wspólną obu tekstom.

A. Język internetowy dowodzi powstania nowej generacji.
B. Język internetowy łączy cechy języka pisanego i mówionego.
C. Internet nie wzbogaci języka literackiego.
D. Internet sprzyja zaśmiecaniu języka.